Tonal ve Modal Müzik
Tonal Müzik
Ulusal müzik olarak da adlandırılabilir. Tonalite kurallarına dayanarak yaratılan müziğe tonal müzik adı verilir. Temel olarak ton kavramı değişik incelik-kalınlıktaki seslerin her biri olarak ifade edilir.
Tonal müzik kapsamında ele alınan tonalite kuralları kısaca şöyledir;
-Eksen (tonik) yani tonun temel sesi, 1. derece ya da karar ses olarak da adlandırılabilir.
-Alt çeken (subdominant) yani tonun 4. derece sesi.
-Çeken (dominant) yani tonun 5. derecesi.
Bu fonksiyonların egemen olduğu yapıdır.
Tüm majör ve minör tonlar ya da gamlar tonal müzik adı altında yer alır. Bu fonksiyonlar akor halinde seslendirildiğinde tonun tüm seslerini duyabilme imkanı sağlar. Yani tonaliteyi belirlemiş olurlar. Bu sebeple kurallaşmışlardır.
Modal Müzik
Bir grup sesin aralarında belirlenmiş oranlar ile bir araya getirilmesi sonucu gruptaki seslerden bazılarının durağanlık bazılarının çözümsellik özelliği kazanmasıyla ortaya çıkan sisteme MOD adı verilir. Yerel müzik olarak da adlandırılabilir.
İlk sistemli Orta Çağ müziği (7-14. yy) olarak kabul edilmiştir. Her ülkenin kendine özgü tarzı modlar ile ifade edilir. Tonal müzikte kullanılan her bir notayı karşılayan modlar vardır.
Bunlar;
-Ionian : Tonun 1. Derecesi (do)
-Dorian : Tonun 2. Derecesi (re)
-Phrygian : Tonun 3. Derecesi (mi)
-Lydian : Tonun 4. Derecesi (fa)
-Mixolydian : Tonun 5. Derecesi (sol)
-Aeolian : Tonun 6. Derecesi (la)
-Locrian: Tonun 7. Derecesi (si)
Modal müzikte de majör mod ve minör mod baz alınmıştır. Fakat modların majör ve minörlerde olduğu gibi sabit kalıpları yoktur. Her mod kurulduğu ses üzerinden dizi içerisindeki seslerin birbirlerine olan uzaklıkları yani aralıkları sebebiyle farklı kalıplar ile oluşturulur. Bu da duyumsal olarak makamları anımsatır. Kısaca modlar için makamsal dizilerin tampere yani piyano sistemine uyarlanmış hali de denilebilir.
Zeynep Fuçucuoğlu
Rekor Sanat - Piyano Öğretmeni