Gitar Bakımı
Ahşaptan ve özel ağaç türlerinden yapılmakta olan gitarlar, yapıları itibariyle sert darbelere dayanamayacak olan nesnelerdir. Ayrıca gitardan çıkan ses, gitarın akustik yapısı ile son derece ilgilidir. Dolayısıyla özenle korunmalı ve muhafaza edilmelidir.
Gitar, 4 bölümde ele alınır: Gövde, Klavye, Ense ve Baş. Bu bölümlerden en büyüğü ve hassas olanı gövdedir. Yapı olarak arka kapak, ön kapak ve gitarın şekline uygun olarak bükülmüş yan kısımdan oluşur. Ön kapak ve arka kapak, alanın geniş olması nedeniyle sert darbelerden hasar görebilir. Sert bir cismin çarpması sonucu oluşacak küçük bir göçme gitarın sesini pek değiştirmeyecek olsa da görsel açıdan pürüz teşkil eder. Daha büyük çaplı bir darbe ise gövde kasasının kırılmasına ve gitarın harap olmasına neden olabilir. Dolayısıyla gitarın, sivri veya köşeli cisimlere yakın yerlerde muhafaza edilmesinden kaçınılmalıdır. Yan kısım ise söz konusu darbelere daha dayanıklıdır.
Gitarın gövde kısmı, bütünüyle cilalı ve vernikli bir bölümdür. Bu özellik, ahşap kısmı çizilmelere karşı korur. Ancak gitarın çok sıcak veya aşırı soğuk yerlerde saklanması, bu maddenin de etkilenmesine ve hatta yapısının bozulmasına yol açabilir. Ayrıca ani sıcaklık değişiklikleri, aynı hızdaki genleşmelerden ötürü ahşap malzemeyi fiziksel olarak yıpratabilir. Dolayısıyla gitarın oda sıcaklığında muhafaza edilmesi ve sıcaklıkları çok farklı ortamlar arasında ani geçişinden sakınılması gerekir.
Gitarın klavye bölümü, uzun ve ince yapısıyla çok hassas gibi görünse de, dayanıklılık olarak en üstün bölümlerindendir. Çünkü yapılmış olduğu malzeme yoğun ahşaptır. Klavye bölümünün perdeli kısmı, gitarın kalitesine göre yine ahşaptan veya daha kalitesiz bir malzemeden yapılmış olabilir. Bu durumda boyasının çıkma olasılığı söz konusu olur. Bu kısım ter ile birleştiğinde sol el parmak uçlarının yeşil-siyah arası renge bürünmesi normaldir. Elleri çok terleyen kişilerin, çalmaları bittikten sonra bu bölümü silmeleri hem klavyeyi hem de telleri oksitlenmeye karşı korur. Ayrıca perdeli bölümün alacağı darbeler sert nitelikli olur ve göçüğe sebebiyet verirse bu durum, çalış esnasında rahatsızlığa yol açar. Ayrıca tellerin doğrudan darbeye maruz kalması da fiziksel yapılarını bozar.
Gitarın en hassas bölümü ense bölümüdür. Öyle ki sadece ense bölümüne değil, baş bölümüne de gelecek olan darbeler, pivot nokta görevi görmesinden ötürü ensede hasara yol açabilir. Bu durumda ense çatlayabilir, açılabilir ve hatta kırılabilir. Bu hasar, genellikle arka kısımda meydana gelir. Çoğunlukla gitarın düşmesinden kaynaklanabilecek olan bu hasarı önlemek amacıyla gitarın, duvar gibi düz yüzeylere dikey olarak dayanmasından kaçınılmalıdır. Gitarın dikey olarak dayanabileceği tek uygun nokta, müdahaleden uzak köşe noktalardır. Bu noktalar dışında gitarın açıktaki tek saklama yeri, yatak-koltuk ve benzeri yatay yüzeylerin üzeridir. Prensip olarak gitarı, bir insanmışçasına kanepe gibi bir yere uzunlamasına yatırmak ve baş kısmını kolluğa yerleştirmek yerinde olacaktır. Gitarın muhafaza edilebilmesi için, müzik mağazalarında gitar stantları da satılır.
Sıklıkla çalınan bir gitarın, çalındığı ortama uygun bir sıcaklıkta muhafaza edilmesi gerekir. Evde arada sırada gitarı elinize alacaksanız kılıfında muhafaza etmenin lüzumu yoktur. Ancak çok nadiren veya sadece ihtiyaç olduğunda kullanılacak bir gitarın, tüm risklere karşı kılıfında veya kasasında saklanması gerekir. Gitarın rutubetten korunması, bilhassa çelik sarımlı teller açısından çok önemlidir. Aksi takdirde bu teller kısa süre içinde paslanırlar. Doğru akort, bir gitarın ses tutarlılığı açısından önem taşır. Çünkü gitarın tellerinin akordu, ilk takıldığında ve takiben bir hafta içerisinde hangi frekansa akort edildiyse o frekansta ses vermek ister. Dolayısıyla evrenselindeki frekanslara göre yanlış akort yapılmış bir gitarın, başka enstrümanlarla uyumlu biçimde çalınabilmesi için gerçek akorduna döndürülmesi zor olur. Gevşek bir tel, sıkıldığı zaman yine gevşeme eğilimine gireceği gibi, gergin bir tel de gevşemesi durumunda yine kendini toplamaya çalışır. Bu sebeple gitarın akordunun periyodik olarak denetlenmesi ve bozulduysa yeniden yapılması gerekir. Birim zamandaki akort bozulma miktarı, gitarın kalitesiyle de ters orantılıdır.
Gitar, aşırı bakıma ihtiyaç duymaz. Ancak yine de gövde bölümünün ve tellerin tozlandıkça yumuşak ve kuru bir bezle silinmesi iyidir. Terli ellerle çalındıktan sonra vakit kaybetmeden tellerin silinmesi de paslanmaya karşı iyi bir önlemdir. Cilası veya verniği fazlasıyla yıpranmış bir gitarın, ahşap konusundaki bilgili bir kişi eşliğinde yeniden cilalanması hem görünümü hem de ahşap gövdeyi korur. Zaman zaman da bir elektrik süpürgesi vasıtasıyla hava boşluğundan içeri girmiş tozların alınması, hijyen bakımından faydalı olacaktır.
Tayfun Kumova
Rekor Sanat - Gitar Öğretmeni