Çalgı Toplulukları

Bu ay enstrümental müzikte önemli bir yeri olan küçük müzik topluluklarından bahsedelim. Bu müzik toplulukları için yazılmış ve onlar tarafından seslendirilen müzik türüne “oda müziği” denir.

Oda müziği toplulukları üç çalgıcının oluşturduğu trio’dan başlar ve kişi sayısına göre farklı isimlerle adlandırılır. En geniş oda müziği topluluğu 20-25 sanatçıyı bir araya getiren “oda orkestrası” dır.

Solo çalgılar eşlikli dahi olsa oda müziği olarak değerlendirilmez. Önemli olan çalgılar arasındaki etkileşimdir. Hiçbir çalgı ön planda değildir. Triodan başlayarak sırasıyla oda müziği topluluklarını sayarsak;


Quartet (Dörtlü), Kentet (Beşli), Sekstet (Altılı), Septet (Yedili), Oktet (Sekizli), Nontet (Dokuzlu)

Oda müziği tanımı içerisine tam olarak girmese de en yaygın topluluk duo’dur. Duo da solo çalgı ustalığını ortaya koyarken eşlik çalgıda uyumunu sergiler.

Duo’nun bir üstü trio ise müzikal değeri yüksek geniş bir melodiye ve çeşitliliğe sahiptir. Trioda en çok kullanılan çalgılar ise keman, viyolonsel ve piyanodur.

Oda müziğini en güzel sergileyenler arasında iki keman bir viyola ve bir viyolonselden oluşan yaylılar dörtlüsü bulunur. Piyanonun yaylılar dörtlüsüne katılmasıyla “Piyanolu Beşli” adını alır. Schubert’in “Alabalık Beşlisi” bunun en güzel örneklerindendir.

Üflemeliler beşlisi ise flüt, obua, klarnet, fagot ve kornadan oluşur. Daha büyük üflemeli topluluklar ise tahta ve bakır üflemeli olarak birbirinden ayrılırlar.

Altılı gruplar ise çok kullanılmaz. Genelinde her çalgı çift olarak kullanılır.

Karmaşık yapısından dolayı yedili, sekizli ve dokuzluda pek sık karşılaşmadığımız orkestra grubudur.

Oda müziğindeki en önemli şey, çalgıların oturma düzenidir. Şefsiz müzik yapılan bu müzik topluluklarında sanatçılar birbirlerini izlemek durumundadır.

Günümüz orkestraların temeli oda orkestrasıdır. 17. Ve 18. Yüzyıllarında 20-25 kişilik yaylı çalgılar topluluğu oluşturuldu. Beethoven’a kadar çalgı sayıları artarak devam etti. Bestelenen eserler ise klasik dönemi oldukça belli etmiştir. 19. Yüzyılda çalgı toplulukları Schubert, Schumann, Brahms gibi romantik dönem bestecileri tarafından geliştirilmiştir. 20.Yüzyılda ise farklı stiller denense de klasik çizgisine geri dönmüştür.


Duygu Deniz Uşaklıgil
Rekor Sanat - Keman Öğretmeni